Een gletsjerspleet is een diepe scheur in een gletsjer. De spleet kan honderden meters lang en tientallen meters diep zijn. De spleten zijn vooral in de winter zeer gevaarlijk, omdat ze dan bedekt kunnen zijn met sneeuw.
Gletsjers stromen alleen een stuk trager dan water. Ze bewegen slechts een paar centimeter per dag. Daarnaast zijn deze ijsmassa's zo sterk dat ze het landschap eronder helemaal kunnen veranderen. Een gletsjer is vaak ongeveer 100 meter dik, maar de Aletschgletsjer is zelfs 800 meter dik!
Koude gletsjers: het ijs van een koude gletsjer is kouder dan -0,5 graden.
De grootste gletsjer ter wereld: de Antarctische ijskap
Deze dalgletsjer is 400 kilometer lang, heeft een oppervlakte van zo'n 34.000 vierkante kilometer en haalt een dikte van 2.500 meter. Het is de grootste en dikste dalgletsjer ter wereld.
Jostedalsbreen is de grootste gletsjer van het Europese vasteland. Het ligt in Sogn og Fjordane in de provincie Fjord-Noorwegen, beslaat 487 vierkante kilometer en heeft ijslagen met diktes tot wel 600 meter. De gletsjer heeft ruim 50 vertakkingen zoals de bekende Briksdalsbreen-gletsjer en de Nigardsbreen-gletsjer.
Verloor een gemiddelde gletsjer 20 jaar geleden jaarlijks een derde meter van zijn dikte, inmiddels is dat verlies tot rond twee derde meter per jaar opgelopen.
Wereldwijd krimpen gletsjers door klimaatverandering, maar sommigen groeien juist. Hoe kan dat? Terwijl wereldwijd gletsjers krimpen door opwarming van de aarde, zijn er ook een paar begonnen aan een groeispurt.
In Europa bestaan 36 skigebieden met een gletsjer.
Terwijl de meeste gletsjers wereldwijd korter werden, begonnen zeker 58 gletsjer in Nieuw-Zeeland te groeien. Eén van die gletsjers – de Franz Josef-gletsjer – groeide gedurende deze periode zelfs bijna continu.
De Thwaitesgletsjer is een uitzonderlijk brede en snelle gletsjer in Marie Byrdland, Antarctica, die vanuit de West-Antarctische ijskap uitmondt in de Pine Island Bay, een onderdeel van de Amundsenzee. De oppervlaktesnelheid bedraagt meer dan 2 km/jaar nabij de contactlijn (grounding line) met het zeewater.
Een gletsjerspleet is een diepe scheur in een gletsjer. De spleet kan honderden meters lang en tientallen meters diep zijn. De spleten zijn vooral in de winter zeer gevaarlijk, omdat ze dan bedekt kunnen zijn met sneeuw.
De meeste gletsjers dateren uit de laatste twee ijstijden, die respectievelijk 2,5 miljoen jaar en 100.000 jaar geleden begonnen. Tussen 1350 en 1850 zijn echter enkele gletsjers in de bergen gevormd tijdens de Kleine IJstijd, toen de gemiddelde temperatuur op aarde 1,5 °C lager was dan nu.
Zeespiegelstijging. Een belangrijk gevolg van smeltende gletsjers is dat ze bijdragen aan zeespiegelstijging. “Als alle gletsjers zouden smelten, stijgt de zeespiegel met 30 tot 40 centimeter. Dat lijkt misschien te overzien, maar de huidige infrastructuur aan onze kusten is daar niet op berekend.
Tegenwoordig hebben bijna alle gletsjers een negatieve massabalans en worden kleiner. Als het hoger gelegen deel, de accumulatiezone van de gletsjer, zelf ook een negatieve massabalans heeft zal de gletsjer op den duur verdwijnen als het klimaat niet kouder wordt of er meer sneeuw gaat vallen.
De dikte van gletsjers kan variëren van 90 tot 3000 meter. De langste gletsjer in de wereld is de Lambert gletsjer in Antarctica. Deze is 64 kilometer breed en 704 kilometer lang.
Een ijskap is een koepelvormige, aaneengesloten ijsmassa van grote omvang. Een ijskap onderscheidt zich van een gletsjer doordat hij op het landschap ligt en wordt in principe niet door topografie beperkt. Op Aarde bevinden zich twee grote ijskappen, te weten Groenland en de Antarctica.
Sneeuw verandert eerst in firn, wat daarna in wit ijs verandert en dat wordt uiteindelijk gitzwart en keihard gletsjerijs. Door de dieptedruk wordt het ijs plastisch en daarna kan het zelfs op horizontale vlakte gaan stromen. Dus door de druk die door een 'overschot' aan ijs ontstaat gaat een gletsjer stromen.
Een gletsjer is een bewegende ijsmassa die gevormd wordt uit sneeuw die op land terechtkomt. Sneeuw vormt een gletsjer als de sneeuw lang genoeg blijft liggen en dik genoeg wordt om in ijs te veranderen. Kenmerkend voor gletsjers is dat ze bewegen onder hun eigen druk, als heel langzaam stromende rivieren.
Meters ijsmassa
De grotten onder de gletsjer ontstonden door het stromende smeltijs. Hoe dat werkt? Via een gat in het schuivende ijsveld, ook wel gletsjermolen genoemd, stroomt het water terug naar het meer aan de voet van de berg.
Een gletsjer groeit als er meer sneeuw valt dan er in de ablatie-zone afsmelt. De grootte van het firnbekken bepaalt in belangrijke mate hoe lang een gletsjer kan worden: er is een groot aanbod van ijs wat kan ontstaan en verder naar beneden kan vloeien.
Eeuwige sneeuw
Hier is het zo koud dat sneeuw nooit helemaal weg dooit en steeds weer aangevuld wordt door verse sneeuw. De ondergrens van de eeuwige sneeuw ligt in de poolstreken ongeveer op zeeniveau, in de Alpen op een hoogte van ongeveer 3000 meter en in de tropen op meer dan 5000 meter hoogte.
Het op grote schaal terugtrekken van gletsjers door de huidige opwarming van de Aarde is op veel plaatsen in de bergen waar te nemen door (recente, Holocene) sporen die verdwenen gletsjers hebben achtergelaten in de vorm van gletsjerkrassen, verkleuring van gesteente, en achtergelaten morenes.
De grootste massa's van permanent landijs bevinden zich op Antarctica en Groenland en heten ook wel ijskappen.
De zwaarst getroffen gebieden zouden Noord-Amerika en Europa zijn, waar hele stukken van de continenten zouden verdwijnen. Als al het ijs op aarde smolt, zouden de gevolgen niet te overzien zijn. De zwaarst getroffen gebieden zouden Noord-Amerika en Europa zijn, waar hele stukken van de continenten zouden verdwijnen.
De verregaande ontdooiing van berggletsjers zorgt op korte termijn voor vallend ijs, doorbrekende gletsjermeren, onstabiele ondergronden en grondverschuivingen, scheuren in rotsen, modderstromen bij regenval… en zelfs een verhoogd risico op overstromingen bij regenval.