Nee, strikt genomen niet. Wat je wél nodig hebt zijn eiwitten, vetten, vitamines, mineralen….. En in melkproducten zitten deze voedingsstoffen in ruime mate. Zo bevat een glas melk of een schaaltje yoghurt veel calcium (goed voor de botten), veel B-vitamines en een flinke portie eiwitten.
“Een mens kan zonder melk. Als je er maar voor zorgt dat je de calcium en andere mineralen, eiwitten, en B-vitaminen vitaminen langs andere weg binnenkrijgt. Andere zuivel zoals karnemelk of yoghurt is ook prima.”
Melk en zuivelproducten hebben een hoge 'nutriëntendichtheid': ze leveren veel voedingsstoffen en relatief weinig calorieën. Zuivel is een bron van calcium, vitamine B2 en B12.Deze vitamines en mineralen zijn belangrijk voor de gezondheid, ook van volwassenen.
Met je dagelijkse portie zuivel verklein je het risico op darmkanker. Melk en melkproducten zoals 30+ kaas, yoghurt en karnemelk leveren daarnaast veel goede voedingsstoffen. Ze bevatten eiwit en zijn een bron van de vitamines B2, B12 en calcium. Het vet in melk bevat wel veel verzadigde vetten.
Het is in veel gevallen raadzaam om samen met een diëtist te bekijken welk voedingspatroon voldoende voedingsstoffen levert om zuivel te vervangen. Mensen met een lactose-intolerantie verdragen geen melk of moeten daarmee oppassen. Zij hoeven zuivel echter niet per se te mijden.
Zuivel staat in de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. Dan gaat het wel om halfvolle en magere melk en melkproducten. Het eten en drinken van zuivel is volgens het Voedingscentrum namelijk goed voor je gezondheid en verkleint de kans op ziekten, zoals darmkanker, diabetes type 2 en botontkalking.
Dit zijn de voordelen van stoppen met melk:
Minder verzadigde vetten en cholesterol. Minder kans op gezondheidsproblemen zoals acne en hormonale disbalans. Minder kans op lactose-intolerantie. Verbeterde hart- en vaatgezondheid.
Als de lactose uit de voeding niet of onvoldoende verteerd wordt, komt de lactose onveranderd in de dikke darm terecht en trekt daar vocht aan. De ontlasting kan daardoor dunner worden en (ernstige) diarree veroorzaken. Daarnaast kan de lactose in de dikke darm worden afgebroken door darmbacteriën (darmflora).
Een goede piekbotmassa hebben en deze zo lang mogelijk behouden is vooral belangrijk voor het voorkomen van osteoporose. Een van de belangrijkste calciumbronnen is melk en zuivelproducten . Moedermelk is de beste voeding voor baby's, maar melk moet later in het leven niet worden vermeden om verlies van botmassa te voorkomen.
Welke plantaardige melk is uiteindelijk het gezondst? Sojamelk en erwtenmelk zijn dan de winnaar. Het zijn de meest complete plantaardige melkvervangers. Andere soorten vegan melk hebben allemaal minder eiwitten, en sommige hebben nadelen als relatief veel suiker of vet.
Melk is een goede bron van hoogwaardige eiwitten , met ongeveer 8 gram eiwitten per kopje. "Het kan vooral nuttig zijn als je moeite hebt om voldoende eiwitten binnen te krijgen," zegt Zumpano. Je lichaam heeft eiwitten nodig om cellen in je spieren, botten en huid op te bouwen en te herstellen.
Calcium zorgt voor sterke botten. Heeft u een tekort aan calcium, dan haalt uw lichaam deze stof uit uw botten waardoor de botdichtheid nog sneller afneemt. Voldoende calcium is dus erg belangrijk. Calcium krijgt u binnen door uw voeding; vooral zuivelproducten zoals melk, kaas en yoghurt bevatten veel calcium.
Wat is de aanbevolen hoeveelheid melk en melkproducten per dag? De Hoge Gezondheidsraad raadt volwassenen een inname aan tussen 250 en 500 ml melk en melkproducten (bv.yoghurt, karnemelk en kaas) per dag; 250 ml melkequivalenten komt overeen met zo'n 250 g yoghurt, 100 g plattekaas of 30 tot 40 g harde kaas.
Veel mensen kiezen ervoor om een zuivelvrij dieet te volgen vanwege een allergie of intolerantie, persoonlijke voorkeur of ethische redenen. Hoewel het misschien een uitdaging lijkt om alle zuivel uit je dieet te schrappen, kan zuivelvrij eten met de juiste voedingsvervangers een gezonde, stressvrije optie zijn .
Wat gebeurt er als je te veel calcium binnenkrijgt? Als jij te veel calcium binnenkrijgt, kun je last krijgen van hoofdpijn en vermoeidheid, maar ook hartproblemen zoals hartritmestoornissen. Daarnaast moeten je nieren keihard aan het werk bij een teveel aan calcium.
Een Zweedse studie suggereert dat melk weliswaar goed is, maar meer is niet beter. Deze studie vond dat te veel melk – drie of meer glazen per dag – niet alleen geassocieerd werd met sterfte, maar ook met een verhoogd risico op fracturen en heupfracturen.
De hoeveelheid eiwitten en fosfaat die melk bevat zorgen voor verzuring in het lichaam. Het lichaam zal het zuur vervolgens neutraliseren door calcium uit de botten te onttrekken. Melk drinken kan dus ook leiden tot een tekort aan calcium, dat uiteindelijk kan leiden tot botmineraaldichtheid afname.
Ze worden vaak gemaakt van noten, zaden, pitten, soja of kokosolie. Denk bijvoorbeeld aan sojamelk, sojayoghurt, maar ook rijstmelk, amandelmelk en kokosmelk. Dit zijn allemaal prima alternatieven. Er zijn tegenwoordig veel verschillende soorten verkrijgbaar, dus probeer ook eens wat verschillende smaken uit.
Vermijd zetmeelrijke voeding (pasta, rijst, aardappelen,…) en te veel suikers. Deze vertragen immers de darmtransit. Voeding die het vocht uit de darmen onttrekt en hierdoor ook een constiperende werking kan hebben: melk, bananen, eieren, rode wijn,…
"In eerste instantie zou je een opgeblazen gevoel en gasvorming kunnen hebben, omdat sommige mensen lactose-intolerant zijn. De calciuminname kan afnemen, wat gevolgen heeft voor de gezondheid van de botten. Huidaandoeningen die verband houden met zuivelgevoeligheid zouden kunnen verbeteren," zei hij. Hij voegde toe dat de inname van voedingsstoffen mogelijk moet worden aangepast, omdat melk een bron is van eiwitten en vitamines.
Leven zonder zuivel, zoals veganisten doen, is voor je gezondheid niet slecht, zeker als je je calcium ergens anders vandaan haalt. De meeste melkvervangers hebben calcium toegevoegd. En wie voldoende groene bladgroenten, noten en bijvoorbeeld gedroogde vruchten zoals abrikozen eet, leeft gezond zonder zuivel.
De aanbeveling voor zuivel voor 50-plussers
Iedereen die ouder is dan 70 jaar wordt aanbevolen om 4 porties melk(producten) per dag te nemen (600 ml) en 2 plakken kaas. Als je deze aanbeveling volgt, krijg je wat betreft calcium binnen wat je dagelijks nodig hebt: 100% van de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid (ADH).